kutubhona

«وَمَنْ بَايَعَ إِمَامًا », «قَامَ إِلَى إِمَامٍ جَائِرٍ », «يَكُونُ بَعْدِي أَئِمَّةٌ », яна дедилар: «فَالإِمَامُ الَّذِي عَلَى النَّاسِ رَاعٍ وَهُوَ مَسْؤُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ », «إِنَّمَا الإِمَامُ جُنَّةٌ يُقَاتَلُ مِنْ وَرَائِهِ وَيُتَّقَى بِهِ », ва яна дедилар: «لأَئِمَّةِ الْمُسْلِمِينَ », «خِيَارُ أَئِمَّتِكُمُ », «شِرَارُ أَئِمَّتِكُمُ ». Буларнинг барчаси Росулуллоҳ с.а.в. ким халифа бўлишини ноаниқ қолдирганига ва уни тайин қилмаганига далолат қилади. Росулуллоҳ с.а.в.нинг халифаликка бир муайян шахсни тайин қилмаганлиги, аксинча уни ҳамма мусулмонларнинг ҳаққи қилиб қўйганлиги бунинг далолатидан очиқ кўриниб турибди. Бунга айрим нассларда шу калима жам сийғаси (кўплик шакли)да келганлигини қўшимча қиладиган бўлсак, бу ҳам бир муайян шахснинг имом-халифа бўлишини рад қилишдаги яна бир насс бўлади.

Тўртинчидан: Саҳобалар – улардан Аллоҳ рози бўлсин – ўзларидан қайси шахснинг халифа бўлиши тўғрисида ихтилоф қилиб талашиб-тортишганлар. Бу эса Росулуллоҳ с.а.в. халифаликка бир муайян шахсни тайин қилмаганига далолат қилади. Саҳобалар кимнинг халифа бўлиши ҳақида талашиб-тортишган шахслар номлари орасида Росулуллоҳ с.а.в. халифа бўлишини кўрсатиб кетган деб айтиладиган шахслар, яъни Абу Бакр ва Али ҳам бор эди. Саҳобалар талашиб-тортишар экан, улардан биронтаси Росулуллоҳ с.а.в. фалончини халифа бўлишини кўрсатиб кетган деб ҳужжат келтирмади. Саҳобалардан ҳеч бири қайсидир шахсларнинг халифа бўлиши ҳақида насс мавжуд деб умуман ҳужжат келтирмаган. Агар бирон насс бўлганида эди албатта уни ҳужжат қилиб келтирган бўлардилар. Демак уларнинг ҳеч қандай нассни ҳужжат қилиб келтирмаганлари халифаликка бир муайян шахсни тайин қилинганлиги ҳақида ҳеч бир насс йўқлигини англатади. «Шундай насс бору, лекин саҳобаларнинг ундан хабари бўлмаган ва улардан кейин борлиги билинган», деб айтилмайди. Бундай дейиш нотўғри. Чунки биз динимизни саҳобалардан олдик. Зеро Қуръонни бизга улар нақл қилди, ҳадисни ҳам бизга улар ривоят қилди. Шунинг учун агар насс – ҳар қандай насс – саҳобалардан ворид бўлмас экан, ҳеч бир жиҳатдан унинг мутлақо эътибори бўлмайди. Шунинг учун биз саҳобалардан нима келган бўлса уни оламиз ва нима улардан